درمان شناختی – رفتاری | سابقه ی استفاده از درمانهای شناختی – رفتاری (Cognitive- behavioral therapy ) به حدود پنجاه سال قبل بر می گردد . برای اولین بار از آرئون بک ، روانپزشک آمریکایی درمانی را پیشنهاد نمود که به نام درمان شناختی – رفتاری یا اصطلاحا CBTمعروف شد . بک بر اساس نظریه ای که در مورد سبب شناسی ابتلا به اختلال افسردگی پیشنهاد نموده بود درمان جدید خود را پیشنهاد نمود. بر اساس نظریه ی بک علایم اختلال افسردگی به دنبال شکل گیری طرحواره های منفی (Negative schema ) در دوران کودکی و فعال شدن این طرحواره ها در دوران بعدی زندگی به علت تجربه رویدادهای استرس زا ظاهر می شوند. بک در نظریه ی خود به این مورد تاکید می کند این طرحواره ها با ایجاد تحریفات شناختی زمینه را برای ظاهر شدن علایم اختلال افسردگی فراهم می سازند. درمان شناختی- رفتاری ابتدا تنها برای درمان اختلال افسردگی بکار رفت اما با گذشت زمان و ارایه ی نظریه های شناختی برای سایر اختلالات روانشناختی ( مانند اختلالات اضطرابی و اختلال وسواسی – اجباری ) بسته های درمانی شناختی – رفتاری برای بسیاری از اختلالات روانشناختی پیشنهاد شد.
علاوه بر درمان اختلال افسردگی برای درمان اختلال اضطراب منتشر (Generalization anxiety disorder ) ، اختلال استرس بعد از سانحه (Post stress disorder ) ، اختلال وسواسی- اجباری (Obsession – compulsive disorder ) ، فوبیا (Phobia ) و بیساری از مشکلات روانشناختی مانند ناتوایی برای کنترل حالت خشم ، مقابله با مشکلات مختلف خواب و مشکل مربوط به غدا خوردن ( مانند بی اشتهایی یا پراشتهایی عصبی ) مورد استفاده قرار می گیرد.
از جمله این خصوصیات می توان به موارد زیر اشاره نمود :
الف- درمانی کوتاه مدت است و میزان متوسط جلسات بین ۱۲ الی ۱۵ جلسه ی هفتگی است
ب- درمانی ساختار یافته است . معنی ساختار یافته بودن این نوع درمان آن است که ساختار جلسات از قبل مشخص می شود و برای هر نوع از احتلالاتی که به کمک این روش درمانی قابل درمان می باشند بسته های درمانی از قبل تهیه شده و این بسته ها توسط درمانگران مورد استفاده قرار می گیرند.
ج- درمانی اکتشافی است . معنای واژه ی اکتشافی بودن این است که در درمان شناختی – رفتاری درمانگر و بیمار با همکاری همدیگر تلاش می کنند میزان علایم بیماری و مسایل روانشناختی مراجع را کاهش دهند . همچینن آنان تلاش می نمایند تا راه حل هایی برای مشکلات مراجع پیدا نمایند.
برای درمان اختلال افسردگی درمانگر شناختی -رفتاری تلاش می کند با استفاده از ابزارهایی مانند مصاحبه ی روانشناختی و سایر ابزارهای ارزیابی علایم مربوط به افسردگی ( مانند عدم رضایت از انجام فعالیت ها ، عدم توانایی در تصمیم گیری و تمرکز ) و سایر مشکلاتی که مراجع با آنها روبرو می باشد ( مانند مشکلات شغلی ، عدم داشتن مهارتهای اجتماعی کافی )را شناسایی نموده و از برخی از تکنیک های رفتاری ( مانند تکنیک های ثبت فعالیت ها ، آزمایش رفتار ) و شناختی ( مانند تکنیک بازسازی شناختی ) برای درمان اختلال افسردگی استفاده نماید. بر اساس نظریه ای که این بیماری بر روی آن استوار است وجود خطاهای شناختی یکی از علل اصلی ابتلا به اختلال افسردگی می باشد و هدف عمده ی درمان شناختی – رفتاری مقابله با خطاهای شناختی ( مانند خطای شناختی تعمیم دادن (Generalization ) و خطای شناختی برچسب زدن (La bling) ) است. نتایج پژوهشهای تجربی که در آن پژوهش ها میزان کارآمد بودن درمان شناختی -رفتاری با درمانهای دارویی و سایر روان درمانیها مقایسه شده است نشان داده است که میزان کارآمد این نوع درمان در مورد مبتلایان به انواعی از اختلال افسردگی که میزان شدت آنها در سطح خفیف یا متوسط است همتراز با اثر بخشی درمان دارویی ( یعنی حدود ۷۰ درصد ) است .
