برخورد با کودک لجباز برای والدین یک چالش است، زیرا انجام دادن کارهای اساسی مانند استحمام، خوردن غذا یا رفتن به رختخواب یک نبرد روزمره است. والدین ناخواسته لجبازی در کودکان را با تسلیم شدن و یا کج خلقی، تشویق می کنند. بهترین راه برای مقابله با یک کودک لجباز اینست که به او نشان دهید رفتار بد او کار نمی کند، ولی به رفتار خوب آنها باید توجه کنید. در این مقاله چند نکته را که روانشناسان کودک توصیه می کنند ذکر کرده ایم.
لجبازی در کودکان چگونه است؟
هر کودکی که بخواهد کارهایش را شخصا انجام دهد و اراده قوی دشته باشد، لجوج نیست. این مهم است که کودک شما قبل از انجام هرگونه اقدام جدی، سرسخت یا مصمم باشد. فرزندان با اراده قوی می توانند بسیار باهوش و خلاق باشند. آنها سؤالات زیادی می پرسند که ممکن است شما را کلافه کنند. کودکان با اراده “انجام دهنده” هستند.
اما کودکان لجباز ویژگی هایی متفاوت دارند که عبارتند از:
- نیاز به تأیید و شنیده شدن دارند. بنابراین ممکن است غالبا هر کاری انجام دهند تا توجه شما را جلب کنند.
- می توانند به شدت مستقل باشند.
- متعهد و متمایل به انجام کاری هستند که دوست دارند.
- همه بچه ها کج خلقی می کنند، اما میزان بچه های لجباز در اغلب موارد این کار را میکنند.
- دارای خصوصیات رهبری قوی هستند – در بعضی مواقع می توانند “رئیس” باشند.
- دوست دارند کارها را با سرعت انجام دهند.
ممکن است مدیریت یک کودک سرسخت دشوار باشد، اما چیز خیلی بدی نیست. تحقیقات ثابت کرده است که کودکانی که اغلب قوانین را زیر پا می گذارند و از هنجارها سرپیچی می کنند به عنوان دستاوردهای عالی در آموزش و پرورش و حوزه کاری منتخب خود عمل می کنند. آنها کمتر از دوستان خود به مسیر اشتباه پیروی می روند.
روانشناسی کودکان لجباز:
اگر اراده یکی از خصیصه های قوی شماست، مطمئنا دوست دارید که کودکتان نیز این خصلت را داشته باشد. اما نکته دشوار این است که تفاوت بین عزم و لجبازی را بدانیم. بنابراین چگونه می توانید بفهمید فرزندتان کدام ویژگی را دارد؟
- اراده “ثبات هدف“ است.
- اراده قوی یعنی داشتن عزم راسخ برای انجام کار یا عملی به یک روش خاص. به بیان ساده تر، با وجود فشارهای خارجی، افکار، رفتارها یا اعمال شخص تغییر نمی کند.
- لجبازی در کودکان میتواند ژنتیکی و یا اکتسابی باشد. این امکان وجود دارد کهشما سهواً به کودکتان یاد داده باشید که لجباز باشند.
- یک نکته مثبت، شما هم اکنون می توانید آگاهانه به کودک خود کمک کنید که این رفتار را از یاد ببرد یا تغییر دهد.
چگونگی برخورد برخورد با کودکان لجباز
شما ممکن است یک کودک نوپای لجباز داشته باشید که هر بار که سعی می کنید به او غذا دهید، قاشق غلات خود را کنار نمی گذارد. یا ممکن است یک بچه شش ساله ای داشته باشید که اصرار دارد هر روز همان لباس را بپوشد و به هیچ عنوان از حرفش کوتاه نمی آید. در اینجا ده نکته وجود دارد که می توانید لجبازی کودکان را مهار کنید. در این رابطه مطالعه تکنیک های رفتار با کودکان به شما پیشنهاد می شود.
گوش کن، با او بحث نکن
ارتباط خیابانی دو طرفه است. اگر می خواهید کودکتان به شما گوش کند، بایدبه او گوش دهید. فرزندان با اراده قوی ممکن است عقاید قوی داشته باشند و تمایل به بحث و گفتگو داشته باشند.
کودکان اگر احساس کنند شنیده نمی شود، ممکن است برایشان ناخوشایند باشد. در بیشتر مواقع، وقتی کودک اصرار به انجام یا عدم انجام کاری داشته باشد، گوش دادن به آنها و مکالمه ای صریح درمورد آنچه که آنها را آزار می دهد می تواند کارساز باشد. خب چگونه به یک کودک لجباز پنج ساله یاد می دهید که به شما گوش دهد؟ به او نگاه میکنی و خیلی آرام به حرف هایش گوش میسپاری.
با او ارتباط برقرار کن،او را مجبور نکن
وقتی بچه ها را به کاری مجبور می کنید، آنها تمایل به شورش و انجام هر کاری دارند که آن کار را انجام ندهند. Counterwill یعنی ضداراده، اصطلاحی است که این رفتار را به بهترین وجه تعریف می کند که ویژگی مشترک کودکان لجباز است. البته این اصطلاح فقط به کودکان محدود نمی شود. به جای دستور دادن و مجبور کردن کودک سعی کنید با او ارتباط برقرار کنید.
به عنوان مثال، اینکه کودک شش ساله ای را مجبور کنید بخوابد در حالی که اصرار دارد تلویزیون تماشا کند، نتیجه ای نخواهد داشت. درعوض، با او بنشینید و به آنچه تماشا می کند علاقه نشان دهید. وقتی شما به علایق او توجه نشان دهید، او هم به شما پاسخ خواهد داد. کودکانی که با والدین یا مراقبان خود ارتباط برقرار می کنند می خواهند همکاری کنند.
امروز اولین قدم برای برقراری ارتباط با بچه خود را بردارید، او را در آغوش بگیرید!
به او حق انتخاب بده
بچه ها معمولا دوست ندارند همیشه به آنها گفته شود چه کاری انجام دهند. اگر به فرزند لجباز چهار ساله خود بگویید که او باید تا ساعت 9 شب در رختخواب باشد، مطمئنا با صدای بلند خواهد گفت “نه!” به جای دستور دادن به کودکان حق انتخاب بدهید. به جای اینکه به او بگویید که به رختخواب برود، از او بپرسید که دوست دارد کدام داستان را بشنود.
البته کودکتان ممکن است همچنان نافرمان باشد و بگوید: “من نمی خوابم!” در یان شیراط آرام باشید و به او بگویید که “خب، اینکه جزو گزینه ها نبود”. شما می توانید همان موارد را هر چند بار که لازم است تکرار کنید و همچنان آرامش خود را حفظ کنید. خواهید دید که کودک بالاخره تسلیم می شود.
البته توجه داشته باشید که گزینه های زیاد هم خوب نیستند. به عنوان مثال، انتخاب یک لباس از کمد برای کودک می تواند گیج کننده باشد. می توانید خودتان دو سه گزینه را انتخاب کنید و از کودک بخواهید بین آنها انتخاب کند.
آرام باش
فریادهای یک کودک لجباز، یک مکالمه معمولی با والدین را به یک مسابقه فریاد تبدیل می کند. ممکن است کودک پاسخ شما را به عنوان دعوت به یک مبارزه کلامی بگیرد. این فقط اوضاع را بدتر می کند. به عنوان یک بزرگتر وظیفه شماست که گفتگو را به یک نتیجه نهایی برسانید. برای رسیدن به آرامش کارهای زیادی می توانید انجام دهید از جمله ورزش کردن و موسیقی گوش دادن. به موسیقی آرامش بخش گوش دهید، موسیقی را در خانه پخش کنید تا بچه ها نیز بتوانند گوش دهند. مدتی یک بار هم، موسیقی مورد علاقه کودک خود را پخش کنید. از این طریق، می توانید “رأی” آنها را به دست آورید.
به او اجترام بگذار
اگر می خواهید فرزندتان به تصمیمات شما احترام بگذارد، باید به او احترام بگذارید. در اینجا چند روش وجود دارد که می توانید در روابط خود از آنها استفاده کنید:
- به دنبال همکاری باشید، اصرار نکنید که از دستورالعمل های پیروی کنید.
- قوانین ثابتی برای همه فرزندان خود داشته باشید.
- با آنها همدلی کنید، هرگز احساسات یا ایده های آنها را کنار نگذارید.
- بگذارید کودکان کاری را که میتوانند برای خودشان انجام دهند، از انجام کارهای آنها پرهیز کنید، به این دلیل که بخواهید بارشان را کم کنید. بگویید که به آن ها اعتماد دارید.
- منظورتان را بگویید و آنچه را می گویید انجام دهید.
همکاری کنید
کودکان سرسخت و یا اراده قوی نسبت به نحوه برخورد دیگران بسیار حساس هستند. بنابراین مراقب لحن، زبان بدن و لغات خود باشید. زمانی که از رفتار شما ناراحت میشوند، کاری را انجام میدهند که از خودشان محافظت کنند: شورش میکنند، دوباره صحبت می کنند و پرخاشگر می شوند.
تغییر نحوه نزدیک شدن به یک کودک لجباز، می تواند نحوه واکنش آنها را تغییر دهد. به جای اینکه به آنها بگویید چه کار کنند، با آنها شریک شوید.
به جای “من می خواهم شما انجام دهید …” از عباراتی مانند “بیایید این کار را انجام دهیم …” ، “چگونه می توانیم آن را امتحان کنیم …” استفاده کنید.
از فعالیتهای سرگرم کننده برای مجبور کردن فرزندان خود برای انجام کاری استفاده کنید. به عنوان مثال ، اگر می خواهید کودکتان اسباب بازی های خود را کنار بگذارد، خودتان این کار را انجام دهید و از آنها بخواهید که «یاور ویژه» شما باشند.
همچنین کودک را به چالش بکشید تا ببینید چه کسی اسباب بازی ها را سریعتر جمع می کند. این ترفندی کارساز است.
مذاکره کنید
بعضی اوقات، لازم است با فرزندان خود مذاکره کنید. طبیعی است که بچه ها زمانی که تمایل به کاری ندارند، آن را انجام ندهند. اگر می خواهیدبه حرف شما گوش دهند، باید بفهمید چه چیزی مانع این کار شده است.
با پرسیدن چند سوال مانند “چه چیزی شما را آزار می دهد؟” ، “مسئله چیست؟” یا “آیا چیزی می خواهید؟” شروع کنید تا آنها را وادار به صحبت در مورد موضوع کنید. این گفتگو به آنها می گوید که شما به خواسته هایش احترام می گذارید و او را در نظر می گیرید.
ضرورت مذاکره لزوماً به معنای این نیست که شما همیشه به خواسته های آنها تسلیم شوید. به عنوان مثال، فرزندتان ممکن است حاضر نباشد در ساعت معینی به رختخواب برود. به جای اصرار، سعی کنید برای یک ساعت خواب که مناسب هر دوی شما باشد، مذاکره کنید.
یک محیط دوستانه در خانه ایجاد کنید
کودکان از طریق مشاهده و تجربه یاد می گیرند. اگر در تمام مدت والدین خود را در حال مشاجره ببینند، آنها نیز یاد می گیرند. اختلاف زناشویی بین والدین می تواند یک محیط استرس زا در خانه ایجاد کند و بر روحیه و رفتار بچه ها تأثیر بگذارد. طبق یک مطالعه، اختلافات زناشویی ممکن است منجر به منزوی بودن اجتماعی و حتی پرخاشگری در کودکان شود.
فرزندتان را درک کنید
برای درک بهتر رفتار کودک لجباز خود، سعی کنید اوضاع را از دید او بررسی کنید. خود را جای او بگذارید. هرچه فرزندتان را بیشتر بشناسید، بهتر می توانید با لجبازی او مقابله کنید.
با کودک همدردی کنید، می توانید عصبانیت یا ناامیدی او را درک کرده و در عین محکم بودن از او حمایت کنید.
به عنوان مثال، اگر فرزند شما مایل به انجام تکالیف خود نیست، ممکن است به دلیل عدم تمرکز، قادر به انجام آنها تباشد. بنابراین با تقسیم تکالیف در زمان های کوتاه به او کمک کنید.
رفتار مثبت او را تشویق کنید
بعضی وقتها نمی دانید چگونه باید لجبازی، عصبانیت و پرخاشگری کودک را کنترل کنید. اما اگر بدون فکر واکنش نشان دهید، ممکن است نگرشی منفی نسبت به مسئله ایجاد کنید و حتی رفتارهای منفی آنها را ناخواسته تقویت کنید.
به عنوان مثال، بچه شما تقریباً به هر چیزی که می خواهید می گوید “نه!” در مورد آن فکر کنید، آیا خودت زیاد می گویی “نه”؟ اگر بله، شما یک رفتار منفی را در کودک تقویت کرده ای.
یک راه برای تغییر پاسخهای منفی کودک، بازی “بله” است. با انجام این بازی ، بچه شما باید به همه چیز “بله” یا “نه” بگوید. سؤالاتی از جمله “شما بستنی دوست دارید، نه؟” ، “شما بازی با اسباب بازی های خود را دوست دارید؟” یا “آیا می خواهید ببینید که فردا دایناسور شما در وان حمام شنا می کند؟” بله “از فرزند شما. هر چه فرزند شما بیشتر جواب مثبت دهد، احتمال بیشتری وجود دارد که احساس کند که شنیده و قدردانی میشود.
مشکلات رایج با بچه های لجباز
تربیت کودکان کاری دشوار است، اما وقتی کودکتان لجباز است، این می تواند بسیار دشوارتر شود. دو مورد زیر رایج ترین مشکلات مربوط به کودکان لجباز است.
1. مشکل در دستشویی رفتن
آموزش دستشویی به کودکان دشوار است، اما زمانی که با یک کودک لجباز سر و کار دارید، این می تواند به یک درد تبدیل شود. میتوانید کودک سهساله را با حرف زدن درمورد آن آموزش دهید:
- صحبت کردن در مورد آن.
- توضیح اینکه چگونه این کار انجام می شود.
- اگر کودکتان حاضر نشد از دستشویی استفاده کند، شوخی کنید و جدی نگیرید.
به یاد داشته باشید که یک کودک لجباز نسبت به یک کودک مطیع بیشتر ممکن است طول بکشد تا ازدستشویی استفاده کند. مهم است که صبور باشید و با کودکتان کار کنید تا به او در رسیدن به هدف کمک کنید.
2. مشکل در غذا خوردن
کودکان هنگام خوردن غذا خیلی وسواس دارند. این یعنی تو همیشه نمی توانی بچه خود را سیر کنی. بهترین راه برای غذا خوردن بچه های لجباز این است که وقت شام را خوش بگذرانند.
- از راههای خلاقانه برای دادن غذا به کوچولوی خود استفاده کنید.
- او را درگیر میز شام کنید (از او بخواهید که میز را بچیند، غذا سرو و …).
- او را ترغیب کنید که حتما غذای خود را امتحان کند (فقط یک لقمه). از هر چیزی که روی میز است یه تیکه برای تست کردن او بگذارید.
- اگر غذایش را تمام کند به او پاداش بدهید.
چگونه یک کودک لجباز را تنبیه کنیم؟
کودکان به قوانین و نظم و انضباط نیاز دارند. بچه های شما باید بدانند که برای همه کارهایشان چه خوب و چه بد عواقبی وجود دارد.
مطمئن شوید که آنها کاملا از عواقب نقض قوانین آگاهی دارند.
یامدها باید فوری باشند، به خصوص زمانی که با کودکان سر و کار دارید تا آنها بهتر نتیجه کارشان را بدانند. قطع زنگ تفریح، یا زمان تلویزیون و کارهای کوچک به او سپردن میتواند چند روش برای تنبیه کودک باشد. همچنین می توانید در این زمینه خلاق باشید.
به یاد داشته باشید که ایده این نیست که کودک را تنبیه کنید بلکه آنها باید درک کنید که رفتارشان اشتباه است.
برخی از خانواده ها به دلایل مختلف از رفتار با کودکان لجباز درمانده اند. اگر در رفتار با کودک لجبازتان مشکل دارید، توصیه می کنم یک مشاوره کودک در کنارتان داشته باشید. در تربیت کودکان باید خیلی اصولی رفتار کرد.
به درخواست کاربران سایت و پرسیدن سوالات متداول کاربران از سجاد امینی کارشناس ارشد روانشناسی بالینی، قصد داریم سوالات شما کاربران را در قالب مطلب آموزشی برای کابران سایت منتشر کنیم که هم شما که سوال پرسیده اید و همه دوستانی که دنبال جواب این سوال هستند بتونند از پاسخ اقای سجاد امینی به سوالات بهرمند شوند.
دوستان عزیز شما هم می توانید سوالات خود را در قسمت دیدگاه همین مطلب برای آقای سجاد امینی ارسال نمایید.
پاسخ گویی سوالات شما در کمترین زمان ممکن توسط سجاد امینی کارشناس ارشد روانشناسی بالینی